муз. и сл. народные
- Гезох улу ол джигит туугъан Бийнёгер,
Тамада къарнашынг Умар ит аууруудан ауруйду,
- Ауруй эссе, анга дарманнга не джарар?
- Анга джарарыкъ акъ маралны сютюдю,
Аны тутарыкъ ана къарнашынгы итиди.
- Мен баргъан эдим ана къарнашыма ит тилей,
Ала меннге ит кючюкню бермелле,
Эгечден туугъанны къонакъ кибик кёрмелле.
- Сеннге ит бермеген аны кибик ит болсун,
Дуниядан Бийнёгерлей тюб болсун.
- Андан бардым Къубадийлеге ит тилей,
Ала мени къонакъ кибик кёрдюле,
Тилегенимде эки парий кючюк бердиле.
Аланы алыб мен уугъа айлана тебредим,
Уллу Басханны тауларына ёрледим.
Тау башында айлана-айлана сорукъдум.
Юч аякълы бир кийик чыкъды аллыма,
Эки аягъындан ючюнчюсю бек мийик,
Учлары да чарыкъ тизген миз кибик,
Мюйюзлери уа этге чанчхан тиш кибик,
Ол узакъ барды, сабыр болуб, атдырмай.
Ышаннга салыб атар кибик тохтамай.
Ол кийикни сюре-сюре тебредим,
Къарыууму бошаб сагъыш этиб олтурдум,
Уучу башлыгъымы къар къар джуммакъладан толтурдум.
Къар джуммакъланы уруб бачхыч этиб башладым.,
Ёрлеб чыкъдым ол чынгыл къаяны башына,
Мыдахлыкъ келди гезох улуну джашына,
Тёрт джаныма къараб кийигими кёрмедим,
Дагъыда бираз барыб, сора эследим.
Бара-барыб тёгерегим тул-тубан болду, чарс болду,
Акъ маралым мени аллымдан тас болду.
Армау болуб бир кесекни мен турдум.
- Кийик эсенг, ышаннга салыб атма къой,
Саулукъ марал эсенг, эмчегингден тартма къой.
Джашырма да айт, сен шайтанмыса, джекмисе?
- Мен шайтан да тюлме, джин да тюлме,
Мен кийик тюлме, ышаннга салыб атаргъа.
Саулукъ марал тюлме, тутуб эмчегимден тартаргъа.
Мен кийик тюлме, Апсатыны ариу къызыма.
Мени къоймай эсенг, сен сау къайтмагъын ызынга.
Ашадынг, ичдинг, этибизден тоймадынг,
Бизни бу къая ранлада къоймадынг.
Алай болса да мен сеннге бир иги алгъыш айтайым:
Тёбен джанынг тенгиз болсун, терк болсун.
Огъары джанынг мийик болсун, кёк болсун.
Эки кёнделенинг сени шайтан кирмез бек болсун,
Аны ичинде сени джашар кюнюнг кёб болсун,
Бизни къойма эсенг, адам келмесин къатынга. ?
Мен тюбедим шайтан кибик кийикге;
Ол айтханча, тёбен джаным тенгиз болду, терк болду,
Эки кёнделеним шайтан ётмез бек болду.
Онбеш кюнню къая ранда джашадым,
Билек этлерими кесим тутуб ашадым.
Уучу итим меннге къараб юргенинде,
Къая ранда къыйынлыкъны кёргенинде,
Бутларымдан кесиб анга ашатдым.
Онбеш кюнню этим бла джашатдым.
Къарачыгъыз, къарнашны Умарны тюшюне,
Оналтынчы кюн табды излей келиб юсюне,
?Тюш? деб кёб тиледи Бийнёгерден,
Къычырыгъын эшитдирелмейин джерден.
Мадар табмай, ол Холамгъа чабханды ?
Холам, Чегем, Басхан къалмай келдиле,
Къая ранда Бийнёгерни кёрдюле.
Кёб мадарла, кёб лагъымла этдиле,
Мадар табмай, ызларына кетдиле.
Къарнашы Умар кёз туурасындан кетмейди,
Бийнёгер а аны айтханын этмейди.
Умар анга: ?Тюшмесенг этерими айтайым сеннге, - деди.
- Тамада къызынгы кюн чыкъгъаннга сатарма,
Гитче къызынгы кюн батханнга атарма.
Ариу къатынынгы къойнума алыб джатарма.
- Ол сёзледен меннге хайыр чыкъмазын билеме,
Аланы айтыб, энди менден тилеме.
Ёрлегенимча ызымаэнер джол табмайма,
Джанымы сюеме, башымы къаядан атмайма.
Бабугейде барды мени тос къатыным,
Аны табсам бир да кёбдю айтырым.
Анга билдиригиз, ол айтханча этерме,
Ол айтса, къаядан секириб кетерме.
Къарнашы Умар муну къабыл кёргенди,
Салыб барыб анга хапар бергенди.
- Къабартыда джашагъан келиним, къоб ёрге!
Къарнашым Бийнёгер хазырланнганды кёрге,
Тос къатыны таннга дери къаты-къуту хант этди,
?Бийнёгер ёлген джерде ёллюкме?, - деб ант этди.
Атланы ол эки бутун ат этиб,
Къутас чачын саулай юсюне джамчы этиб,
Джылай-джылай келеек аллын тамчы этиб,
Эки къолун бутларына къамчи этиб,
Чаба ? джорта ол Бийнёгерге джетгенди,
- Узалмасам сеннге джетер эди билегим, - деди, -
Къабыл болсун бюгюн этген тилегим.
Тюше эсенг тюш, тюшмей эсенг да
Ёлюгюнгю къая ранда къушла ашарла,
Сюйген тенглеринг кюе, бише джашарла.
Секир, ёлюгюнгю къая ранд
music and cl. folk
- Gezokh uol ol Dzhigit tugan Biinoguer,
Tamada kharnashyng Umar it auruudan auruidu,
- Aurui essay, anga darmannga not jarar?
- Anga Dzhararyk ak maralny syutyud,
Anny tutaryk ana karnashyngy itidi.
- Men Barg'an Eden Ana Karnashyma It Tiley,
Ala menge it kyukynyu bermle
Egechden tuganan konak kibik kormelle.
- Senge it bermegen any kibik it bolsun,
Duniyadan Biinogerley Tub Bolsun.
- Andan Bardym Kubadiyleglete Tiley,
Ala meni konak kibik kyurdyule,
Tilegenimde ek pariy kyukyuk berdile.
Alana alyb men uuga aylana tebredim,
Ulla Bashkhanna taularyna ryledim.
Tau bashynda aylan-aylan srukumdum.
Yuch ayakyly bir kiyik chykdy allyma,
Eki ayagyndan yuchunkyusyu bey miyik,
Uchlary yes Charyk Tizgen Miz Kibik,
Müyuzleri VA etge changchan tish kibik,
Ol uzak bards, sabyr bolub, atdyrmay.
Yshannga salyb atar kibik tokhtamay.
Ol kiyikni suure-sure tebredim,
Qaryuuma boshab sagyysh etib olturdum,
I teach the bashlygyms kyar kyar jummakladan toltumdum.
Kayar Jummaklany Urub Bachkhych Etib Bashladym.,
Erleb chykdym ol chyngyl kayany bashyna,
Mydakhlyk keldi gezok ulunu jashyna,
Turt janima karab kiyigimi kurmedim,
Dagyda Biraz Baryb, litter esetim.
Bara-baryb we tegregim tul-tuban bold, char bold,
Ak malyly meni allymydan tas bold.
Armau bolub bir kesekni men turdum.
- Kiyik Eseng, yshanga Salyb Atma Koy,
Sauluk maral eseng, emchegingden tartma koy.
Jashyrma yes ayt, sen Shaitanmys, jackmise?
- Men shaitan da tulme, gin da tulme,
Men Kiyik Tyulme, yshanga Salyb Atarg'a.
Sauluk maral tulme, tutub emchegimden tartarga.
Men Kiyik Tulme, Apsatins Ariu Kyzyma.
Meni koymay eseng, sen sau kyaytmagyn yzynga.
Ashading, icing, etibizden toymading,
Businesses of the boor rajlada koymadyng.
Alay bolsa and men senge bir igi algysh aytyym:
Töben Janing Tengiz Bolsun, Turk Bolsun.
Ogary dzhanyng miyik bolsun, kek bolsun.
Eki Kendelening Shayan Kirmez Beg Bolsun,
Any ichinde seni jashar kunyung köb bolsun,
Bizni Koyma Eseng, Adam Kelmesin Qatting. ?
Men Tubedim Shaitan Kibik Kiyikge;
Ol Aytkhancha, Töben Janym Tengiz Bold, Tork Bold,
Eki kendelenim shaytan yotmez bek bold.
Onbesh kyunnyu kyaya randa jashadym
Bilek etlerimi Kesim Tutub Ashadim.
I teach utim menge karab jurgeninda,
Kya randa kyyynlykyn kergeninde,
Butlarimdan Kesib Anga Ashatdym.
Onbesh kunnyu this bla jashatdym.
Qarachygyz, Umarny Tyushune's karnashny,
Onaltynchy kyun tabda pour kelib yusyune,
? Tyush? Deb Köb Tiledi Biinogürden,
Qychyrygyn Eshitdirelmein Gerden.
Madar tabmay, ol Kholamgaba chabkhanda?
Holam, Chegem, Baskhan kalmay Keldile,
Kyaja randa Biinёgerni kördüle.
Koeb Madarla, Koeb Lagymla Etdile,
Madar Tabmai, yzlaryna ketdile.
Umar koz tuurasyndan ketmeydi,
Byinheger and Ana Aytkhanyn étmaydi.
Umar anga: “Tyushmeeng esterim aytayym sennge,” Dedi.
- Tamada Kyzyzing Kyun Kykyangang Satarma,
Gitche kyzyngy kun bathanng atarma.
Ariu katynyngy koynuma alyb jatarma.
- Ol seriously mannge Hayyr Chykmazyn Bileme,
Alana Aityb, Andi Menden Teele.
Erlegenimcha yzymaener jol tabmaim,
Janymy syueme, bashymy kayayadan atmaima.
Babugeyde bards meni tos katyny,
Any Tubsam Bir Yes Kobye Aytırım.
Anga bildirigiz, ol aykhancha eterme,
All aytsa, kayayan sekirib keterme.
Umar munu kyabyl kyorgendy,
Salyb Baryb Anga Hapar Bergendi.
- Kabartida Jashagan Kelinim, Kob Yerge!
Käarnashim Biinoger Khazirlannganda Körge,
Tos katyny tannga deri katy kutu hunt etdi,
“Biyneger Yelgen Djerdellükme”, - deb ant anti.
Atlana ol eki butun at etib,
Kutas Chachin Sawlay Yusyune Jamchy Etib,
Jylay-jylay keleek allyn tamchy etib,
Eki kyolun butlaryna kamychi etib,
Chaba? Jorta ol Byingegergetgandi,
- Uzalmasam sennghe jeter edi bilegim, - dedi, -
Kabyl bolsun byugun etgen tilegim.
Tyush Eseng Tyush, Tyushmey Eseng Yes
Yolyugyungu kyai rand kushul asharla
Xuigen Tenglering Kue, Bishe Jasharla.
Sekir, Yolyugyngu Qaya Rahn